کتاب «متل‌ها و افسانه‌هاي ايراني» اثر «سيد احمد وکيليان» است که در مورد انواع ضرب‌المثل‌ها و قصه‌هاي ايراني نوشته است. در توضيحات ناشر آمده است : «اين اثر حاوي بيست متل و افسانة ايراني با روايت‌هاي مشابه ديگر ملل است که با کتاب ; گونه‌شناسي قصه‌ها; مقايسه شده است. هر متل يا افسانه شامل دو تا هجده روايت مختلف است که مشخصات روايت‌ها از نام گردآورنده و راوي تا تاريخ و محل گردآوري آن ثبت گرديده و برخي متل‌ها نيز با استفاده از دستور زبان انگليسي آوانگاري شده است. متل‌ها، داستان‌هاي کوتاه با مضامين لطيف و سرگرم‌کننده هستند که گاه به شعر و گاه به نثر موزون براي کودکان و نوجوانان خوانده مي‌شوند و آموزه‌هاي تربيتي و اجتماعي نيز دارند. اين نغمه‌هاي دلنواز، هنري است که محصول قشر خاصي از جامعه نيست و از دل تود? مردم برآمده است ولي در روزگار ما غبار فراموشي برآن‌ها نشسته و گوئي ديگر کسي حال و هواي از بر کردن و خواندن آن‌ها را براي فرزندان خود ندارد. اين اثر که مؤلف آن را به روش علمي و با چندين روايت گوناگون گردآوري و ضبط کرده است هم نياز پژوهشگران فرهنگ عامه و هم نياز علاقه‌مندان غيرحرفه‌اي را برآورده مي‌کند. دويدم و دويدم موش دم بريده کک به تنورنداشت نداشت، شنگل و منگل، يکي بود بکي نبود خاله سوسکه; گنجشک اشي مشي; يک بز و نيم بز;سنگ و گردو، آگنجشکک و غوزة پنبه;گنجشک و خار و پيرزن زور دارم و زوربچه پيرزن و قاضي; بلبل سرگشته; خروس و پادشاه تو که ماه بلند در آسماني; خاله قانغوزک;، بزک چيني خروس و ماکيان اسامي فصل‌هاي اين کتاب است».