برخي از غيرمتخصصان با ارائه تحليل‌هايي کلي از سير تحول علم در دوره اسلامي دست زده‌اند. آنان، بدون مراجعه به متون دست‌اول علمي متعلق به اين دوره تاريخي، به بررسي مسائل کلي، مانند افول علم در جهان اسلام يا دلايل رخ ندادن انقلاب علمي در آن، پرداخته‌اند. از سوي ديگر، مورخان علم حرفه‌اي نيز عموما درگير کارهاي تخصصي خود بوده و لزومي نديده‌اند به اين مسائل کلي بپردازند. به نظر آنها، حتي نيازي نبوده است که ديدگاه‌هاي عمومي غيرمتخصصان نقد و بررسي شوند. اما شايد لازم باشد مورخان حرفه‌اي علم نيز به مسائل کلي، مانند سير صعودي يا نزولي علم در جهان اسلام، بپردازند و از اين رهگذر دانش عمومي را در اين حوزه ارتقا دهند. اثر حاضر تلاشي است براي پاسخ به اين پرسش که آيا علم در دوره اسلامي، به‌ويژه در ايران، دچار افول شده است يا خير. نويسنده، در مقام مورخ علم دوره اسلامي، تعميم افول علم به کل جغرافياي تاريخي دوره اسلامي را نشانه بي‌دقتي و ناآگاهي از تاريخ علوم در اين دوره مي‌داند. او مي‌کوشد به اين پرسش پاسخ دهد که اگر علم در ايران و در دوره اسلامي افول نکرده است، چرا امروزه علم و علم‌ورزي در ايران و ديگر سرزمين‌هاي اسلامي از جهان غرب فاصله دارد.