تلاش گروهي از ايرانيان در طرفداري از آلمان و عثماني بر ضد روس و انگليس در خلال پيشامد جنگ اول جهاني به مجموعه تحركات و فعاليت‌هايي منجر شد كه يكي از معروف‌ترين آن‌ها نهضت مهاجرت است و تشكيل يك حكومت موقت در صفحات غربي كشور. فداكاري در راه وطن، خاطرات يكي از چهره‌هاي نظامي همراه با نهضت مهاجرت، چون بيشتر از دوره‌اي سخن مي‌گويند كه در مورد آن اطلاعات كمتري در دسترس است، يعني مراحل مياني و پاياني اين تلاش و تكاپو در فاصله‌ ربيع‌الثاني 1344تا جمادي‌الثاني 1335 ه.ق گوشه‌هاي كمتر شناخته‌اي از اين حركت را روشن مي‌كند.