پرداختن به شخصيت‌هاي تاريخي صدر اسلام در گفتمان فکري دکتر علي شريعتي جايگاهي ويژه دارد. او گاهي شخصيتي مانند ابوذر را از محاق فراموشي برمي‌کشد و گاهي چنانکه در اين کتاب، به تبييني تازه از شخصيتي آشنا دست مي‌زند. در حالي که ويژگي نگاه کلاسيک دين‌داران ما به امام علي، تکيه بر جنبه‌هاي اسطوره‌اي و قدسي ايشان بوده است، در حوزه فارسي زبانان، اين نخستين بار بود که کسي بر جنبه‌هايانساني و واقعي امام تکيه کرد. دکتر تلاش دارد برجستگي علي را در متن واقعيت‌هاي تاريخي نشان بدهد. اين مجموعه تلفيقي از سخنراني‌ها و کنفرانس‌هاي تحرير ‌‌يافته او در حسينيه ارشاد است که بعد از آن، بارها به تفاريق چاپ و منتشر شده است. البته تبيين تازه و جامعه‌شناسانه‌اي با عنوان "امت و امامت" نيز از مباحث مرتبط با موضوع اصلي کتاب است و در بخش پاياني اين مجموعه آمده است.