وقتي دکتر علي شريعتي در سال 135 مفهوم "تشيع علوي و تشيع صفوي" را مطرح کرد، بسياري از متفکراني که تا آن تاريخ، شيعه را واحدي منسجم تصور مي‌کردند، دچار اضطراب‌هاي احساسي و فکري شديدي شدند. هر چند شيعه در طول تاريخ، تجربي شکاف‌هاي فرقه‌اي چندي را پشت سر گذاشته بود، گويا هيچ‌ کدام از آن‌ها نتوانسته بود بدنه اصلي تفکر شيعه را تا اين اندازه مشوش کند. در حقيقت دکتر با نگاه نافذ و ذهن مفهوم‌ساز خود از کشف گسلي بزرگ در عمق تفکر شيعه خبر داده بود. اين نظريه، شبکه‌اي از مفاهيم موازي مانند "سني نبوي و سني اموي" را نيز با خود آورد که هرکدام، انحراف‌هايي را در متن جامعه اسلامي برملا مي‌کرد و نشانه مي‌گرفت. در اين زمينه هنوز حرف‌هاي بسياري براي گفتن هست و در واقع "تشيع علوي و تشيع صفوي" از مهم‌ترين مفاهيم برساختي دکتر است.