امين معلوف، نويسنده لبناني‌تبار فرانسوي، بدون اينکه به ايران سفري کرده باشد، عشق ايران را در دلش پرورده است. نتيجه اين عشق، رماني تاريخي به نام سمرقند است. او در اين داستان از برخي شخصيت‌ها و جريان‌هاي اجتماعي و تاريخي ايران صحبت مي‌کند. در ابتدا از حکومت سلجوقيان مي‌گويد و فعاليت‌هاي سياسي حسن صباح، رهبر شيعيان اسماعيلي که عمليات تروريستي ميهن پرستانه‌اي انجام مي‌دادند. و بخش ديگر به تاريخ معاصر ايران، انقلاب مشروطه، قتل ناصرالدين شاه قاجار و فداکاري‌هاي مردم تبريز اختصاص دارد. اما آنچه که باعث پيوند ميان اين دو دوران تاريخي شده است، اشعار زيبايي است که شاعر ايراني، حکيم عمر خيام سروده است. حضور سمرقند براي دو تن از شخصيت‌هاي داستان که در دو دوره‌ جداگانه مي‌زيستند (عمر خيام نيشابوري و بنجامين عمر لوساژ) به منزله‌ نمادِ رويايي مشترک از شهر و جهاني است که هستيِ افسانه‌اي آن بر واقعيتش برتري داشته است. بنجامين که روزنامه‌نگاري آمريکايي است به عشق رباعيات خيام به ايران سفر مي‌کند و پس و کندوکاوها و کاوش بسيار دست‌نوشته‌هاي گرانبهايي پيدا مي‌کند که مي‌خواهد با خودش به آمريکا ببرد اما اتفاقي رخ مي‌دهد و نوشته‌ها هرگز به مقصد نمي‌رسند...