دفتر چهارم از دفترهاي زندان آنتونيو گرامشي در خلال سالهاي 1930-1932 نوشته شده است. وجه مميز کار گرامشي گره خوردگي ديالکتيکي انديشه و عمل است. آن چه گرامشي را به تفکر برانگيخته وضعيت دشواري است که پس از پيروزي انقلاب اکتبر روسيه و شکست قطعي انقلاب 1921 -1918 پديد آمده است. از همان هنگام بر بسياري انقلابيون جنبش سوسياليستي روشن شده بود که گرانيگاه انقلاب از غرب و اروپاي پيشرفته به شرق واپس مانده انتقال يافته است. اميد به انقلاب رهايي خواه رفته رفته از افق غرب ناپديد ميشد و بدين گونه نيروهاي چپ و سوسياليست و ترقي خواه مي بايست در رويکرد خود به انقلاب و ايجاد تحول و دگرگوني بنيادي روشهاي تازه اي در پيش مي گرفتند. از اين جاست مفهوم هاي مشتق از دو مفهوم جامعه ي مدني و دولت جنگ مانوري و متحرک در شرق و جنگ موضعي و سنگري و ساکن در غرب سلطه قدرت بيروني در شرق و هژموني قدرت دروني شده در غرب به علاوه در اين دفتر با جلوه هاي ديگري از تفکر بدين و نومايه ي گرامشي آشنا مي شويم نظير جستار مشهور و ابداعي اش در باب روشنفکران روشنفکر سنتي و روشنفکر ارگانيک انديشه هاي راه گشاي گرامشي در زمينه ي آموزش که خود فصلي نوين در حيطه ي آموزش و پرورش و چگونگي يادگيري دانش و معارف بشري است، فلسفه ماترياليسم و ايده آليسم، ماکياوليا نيسم و مارکسيسم، ماکياولي و مارکس مبحث حساس و بحث انگيز و در از دامن زيربنا و روبنا مسائل بنيادي مارکسيسم، گروچه و مارکس ايده آليسم و پوزيتيويسم امريکا گرايي و خورديسم و.... و سرانجام براي علاقه مندان به پژوهشهاي گسترده ي ادبي و زبان شناسي گرامشي تفسير و شرح او پر بند 10 دوزخ که نخستين چکامه از سه چکامه ي کمدي الهي دانته آليگيري به شمار ميرود.