ارنست نولته، انديشمند و تاريخ‌نگار جنجالي آلماني، پس از نيم قرن کار نظري و انتشـار کتـاب‌هـايي ستـرگ دربـاره‌ي فاشيسم، مارکسيسم، فلسفه‌ي تـاريخ و تاريخ‌انديشي، در ده‌ي هشتاد عمر خود به «اسلام‌گرايي» روي آورد و نتيجه‌ي پژوهش‌هايش را در کتاب اسلام‌گرايي: سومين جنبش مقاومت راديکال گرد آورد. بهترين توصيف درباره‌ي اين کتاب همين است که بگوييم اين اثر بيش از آن که براي آلماني‌ها، اروپاييان و غيرمسلمانان نوشته شده باشد، براي مردم خاورميانه نوشته شده است و بي‌راه نيست اگر بگوييم ما ايراني‌ها مخاطب اصلي آنيم؛ مايي که کشورمان پرچم‌دار اسلام‌گرايي سياسي در خاورميانه شد و در پي انقلاب‌هاي نخستين حکومت اسلامي تمام عيار را برپا کرديم. به همين دليل تمام مباحث کتاب براي خواننده‌ي ايراني جذاب است؛ به‌ويژه آن‌جا که در باره‌ي خود ايران سخن به ميان مي‌آيد: از ناصرالدين‌شاه و سيدجمال‌الدين اسدآبادي تا پهلوي‌ها، از دکتر علي شريعتي تا آيت‌الله خميني. نظريه‌ي اصلي کتاب در عنوانش آمده است: اسلام‌گرايي سومين جنبش مقاومت راديکال در تاريخ معاصر معرفي مي‌شود. اما فارغ از اين که نولته در اثبات اين نظريه چقدر موفق بوده است، کتاب سرشار از نکته سنجي‌ها و سرنخ‌هايي براي مطالعات تطبيقي در باره‌ي کشورها و جنبش‌هاي اسلامي است و بدين‌سان افق‌هاي جديدي را به روي فهم تاريخي ما ايراني‌ها مي‌گشايد. ما با مطالعه‌ي اين اثر، از آن رويکرد معيوبي که مي‌خواهد تاريخ را فقط بر اساس سرنوشت ملي درک کند، رها مي‌شويم و در گستره‌اي فراملي و چندلايه و در نهايت در دايره‌اي به شعـاع کل جهان به تاريخ‌مـان مي‌نگريم و از اين رهگذر، دريچـه‌هاي تاريخ انديشانه‌ي جديدي به روي‌مان گشوده مي‌شود.