نظريه تكامل چگونه توانست اذهان را، از انجمن‌هاي علمي انگلستان تا كوچه‌هاي قاهره و كربلا و تهران، متوجه خود كند؟ اين نظريه چه عكس‌‌العمل‌هايي ميان مناديان ايدئولوژي‌ها و جهان‌بيني‌هاي مختلف برانگيخت؟ برخي در مواجهه با آن بر طبل انكار كوفتند و برخي ديگر همه چيز را در پايش قرباني كردند، گروهي هم كه نمي‌دانستند با آن چه كنند و مانده بودند با دوست مواجه‌اند يا دشمن از خود پرسيدند: علم جديد را سر آن است كه شالوده عقايد كهن را نابود كند يا خود تكيه‌گاهي است براي احياي حقايق سنتي؟ داستان مواجهه با نظريه تكامل در سرزمين اسلامي، به‌‌ويژه روايت رويارويي سكولارها و مذهبيان عرب و عجم، اعم از مسيحي و مسلمان، داستاني شنيدني است: رويارويي فكري افرادي كه پس از قرن‌ها بحث و مناظره‌هاي نظري، اعم از بحث‌هاي فرقه‌اي و كلامي، اكنون با چالشي نوين رو‌به‌رو شده بودند، چالشي كه ميراث عظيم افكار قرون ميانه را با شبيخوني پيشبيني‌ناپذير تهديد مي‌كرد.