كتاب «گشايش و رهايش» يكى از آثار ناصرخسرو قباديانى است كه در طى سى پرسش و پاسخ علاوه بر مسايل دينى، كلامى، و فلسفى و هستى‌شناسى به موضوعاتى مانند فيزيك، نجوم، و گياه شناسى و زمين‌شناسى مى‌پردازد و به اين پرسش‌ها پاسخ‌هاى فلسفى مى‌دهد. اين كتاب را ناصرخسرو در هنگام تبعيد در يمگان نوشته است. در اين كتاب ناصرخسرو بعضى پرسش‌هايى را كه در زمان خودش بسيار مهم بوده است و قرن‌ها بعد با پيشرفت علم دانشمندان پاسخ صحيح آن را پيدا كردند مى‌پرسد، منتها در زمان او علم و دانش آن قدرها پيشرفته نبوده است. قرن‌ها مى‌بايست بگذرد تا دانشمندانى همانند او در فرهنگ‌هاى مختلف بر روى اين پرسش‌ها كار كنند و به تدريج پاسخ آن‌ها را بيابند.