کتاب ماهي سياه کوچولو نوشته‌ي صمد بهرنگي است که در سال 1346 توسط انتشارات کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان منتشر و در سال 1347 به عنوان کتاب برگزيده‌ي کودک انتخاب شد. اين کتاب به بسياري از زبان‌هاي جهان ترجمه شده و زبان نمادين آن الهام بخش بسياري از نويسندگان و شاعران مختلف بوده است. ماهي سياه کوچولو داستاني ساده و قابل درک دارد و اگرچه بسياري آن را مناسب براي کودکان مي‌دانند، اما بهرنگي در پسِ اين داستان ساده، به بيان مسائل و موضوعات اجتماعي دوران خودش پرداخته است. خلاصه داستان ماهي سياه کوچولو داستان ماهي کوچکي که به عشق ديدن دريا و شناختن دنياي پيرامونش، از خانواده و دوستانش جدا مي‌شود و به سفر مي‌رود. او مطمئن است که دنيا، چيزي فراتر از جايي است که زندگي مي‌کند، اما کسي متوجه حرف‌هاي او نمي‌شود. او راهي دراز و پرخطر را طي مي‌کند و بالاخره به دريا مي‌رسد اما نمي‌داند که خطر همه جا وجود دارد و شکار يک مرغ ماهي‌خوار مي‌شود. شجاعت و شهامت ماهي سياه کوچولو در سفرش، نقطه‌ي محوري داستان است. اين کتاب پس از انتشار به عنوان يک داستان سياسي معرفي شد و بسياري آن را نزديک به ايده‌هاي سازمان چريک‌هاي فدايي خلق ايران مي‌دانستند. درباره‌ي نويسنده صمد بهرنگي نويسنده، مترجم، منتقد اجتماعي و پژوهش‌گر فولکلور آذربايجاني بود که آثار ماندگاري از خود برجاي گذاشت. معروف‌ترين کتاب او ماهي سياه کوچولو نام دارد که با تصويرگري فرشيد مثقالي جايزه براتيسلاوا را از آنِ خود کرده است. بهرنگي با خلق آثار برجسته، تبديل به چهره‌اي ماندگار در ادبيات معاصر فارسي شد. از آثار مطرح او مي‌توان به الدوز و کلاغ‌ها، قصه‌هاي صمد بهرنگي، کچل کفتر باز، پوست نارنج و... اشاره کرد.