گرچه در ميان برخي انديشمندان مسلمان، زندگي دنيوي نوعي تباين با زندگي اخروي داشته و درك لذت زندگي دوري از درد بندگي تلقي گشته! ولي حكايت ذهن و غزل حافظ حكايت ديگري است، زيرا براي وي سعادت اخروي و تجربه شيرين بندگي از جاده سعادت دنيوي و گراميداشت حقيقت زندگي مي‌گذرد. در اين نگاه كسي كه زندگي را در مدت عمر كوتاه خود به تمامه زندگي نكند و كام خود را از آن شيرين نسازد، چه‌بسا در قيامت نيز بي‌بهره و بي توشه بماند و «راز محبت و آشنايي» بانگي است در جستجوي همه آدمياني كه در پي تحسين و نگريستن نيك به زندگي، در همين عالم خاكي هستند».