نسبت دیو و اژدها و پری با «خیال» را پس از اسلام در متون دری گه وجه غالب ادبیات پس از اسلام است ـ در حماسه‌ها و داستان‌های منظوم و منثور و روایت‌های شفاهی می‌توان بازجست. دیوان و پریان که پیش از اسلام در عرصه ی زیست ـ سیاست کارکردی منفی و شریرانه و آنتاگونیستی داشتند،‌ پس از اسلام در متون دری، به سطح روایت پا گذاشتند و سنگ بنای ادبیات شگفت‌ ایرانی شدند. این‌جاست که دیوان و پرسان و جاودان به ساحت خیال تبعید می‌شوند و حیات تازه‌ای را می‌آغازند. دیوان و پریان از این زمان به به بعد به فانتزی بدل می‌شوند و کارکرد ادبی و روایی و وجه انسانی پیدا می‌کند و فرآیند «زیبایی‌شناسانه کردن امر هیولایی» شکل می‌گیرد. پس از اسلام، زمان محملی برای ایجاد شگفتی می‌شود و سپس‌تر ، موجودات زیان‌کاری که در دوره‌ی قبل از اسلام کیفیتی آیینی ـ اسطوره‌ای و سیاسی داشتند، کارکردی ادبی ـ روایی می‌یابد.