کتاب حيات علمي در روزگار سامانيان نقش معلمي و فرهنگي ايرانيان مسلمان را در قرن‌هاي سوم و چهارم هجري در خراسان و ماوراالنهر نشان مي‌دهد. مولف در فصل نخست ابتدا به پيشينه سياسي و تاريخي خاندان ساماني و مناطق نفوذ ايشان مي‌پردازد و جغرافياي تاريخي خراسان و فرارودان (ماوراالنهر)را مي‌شناساند.سپس در فصل دوم به بنيادهاي فرهنگي،هم‌چون مساجد مکتب خانه‌ها،دانش سراها،مدارس،مجالس،کتابخانه ها و رباط ها مي‌پردازد. و به مهم‌ترين مراکز و شهرهاي فعاليت‌هاي علمي اشاره مي‌کند.فصل سوم کتاب به بررسي ارتباطات علمي خراسان و فرارودان و فصل چهارم به نظم و نثر در ادبيات فارسي اختصاص يافته است دانش‌هاي عربي و اسلامي،اعم از علوم زباني و ادبي،علوم ديني،تاريخ و پژوهش و دانش‌هايي هم‌چون فلسفه، طب، داروسازي، شيمي، علوم طبيعي، هندسه، رياضيات و نجوم نيز موضوع فصل‌هاي پاياني است.