حرف آخر نيگل را از قوي‌ترين دفاعيه‌هاي قرن بيستمي از عقل و استدلال و عقلانيت دانسته‌اند. در مقام نظر، با عقايد و باورهاي بي‌شماري مواجه مي‌شويم، پرسش اين است كه كدام باور صادق است و كدام كذب. در مقام عمل، با رفتارهاي بي‌شماري مواجه مي‌شويم، پرسش اين است كه كدام رفتار درست يا خوب است و كدام نادرست و بد. نيگل آدمي را داراي قوه‌اي مي‌داند به نام عقل كه به او مي‌گويد از ميان همه باورهاي مختلف و متضاد كدام صادق و كدام كاذب است و از ميان همه رفتارهاي مختلف و متضاد كدام درست يا خوب است و كدام نادرست و بد. لذا، عقل آدمي است كه حرف آخر را مي‌زند. سه دانش بنيادين وجود دارد كه جهان‌شمولي احكام عقل در آنها متبلور مي‌شود: منطق (يا رياضيات)، علم و اخلاق. اما از دو سنگر نسبي‌انگاري و ذهني‌انگاري به عقل حمله كرده‌اند و كوشيده‌اند اعتبار جهان‌شمول عقل را زير سوال ببرند. نيگل در اين كتاب به‌طرزي سازش‌ناپذير به مواضع همه كساني حمله مي‌كند كه به نوعي عقلانيت را تضعيف مي‌كنند. جان كلام او اين است كه عقل، و نه هيچ مرجع ديگري، يگانه قاضي‌اي است كه مي‌تواند خود را معزول كند.