پرسش اصلي کتاب حاضر اين است که انسان چگونه مي‌تواند زندگي جمعي خويش را سامان دهد؟ پاسخ کلّي نويسنده همانا "انديشه و انديشه‌ورزي" است. امّا انديشه در مورد چه مقوله‌اي؟ فرمايش موبد بابصيرتِ عهد ساساني، تَنسر، موجز و کامل است: "قانون عقل جهانداري." از اين‎رو، کتاب در بخش اوّل (گفتمان "انديشه") در سه گفتار عبارت تَنسر را شالوده‎شکني و تحليل کرده است. امّا انديشه‌ورزي براي چه؟ نويسنده هدف انديشه‌ورزي را يافتن بينش درست مي‌داند. پس بخش دوّم (گفتمان "انديشه‌ورزي") در نُه گفتار به تحليل آراي دانشوران شرقي و غربي ازجمله حميد عنايت، فريدون آدميت، داريوش شايگان، ابن خلدون، هانا آرنت، لئو اشتراوس، فرنان برودل، و کِنِت تامسن مي‌پردازد. مؤلف بر اين باور است که هر يک از اين دانشوران، بينش درستي براي فهم و اجراي جنبه‌هايي از قانون عقل جهان‌داري ارائه داده‌اند.