اميل دورکيم در کتاب «مونتسکيو و روسو پيشگامان جامعه‌شناسي» به نقش و اهميت رويکرد اجتماعي اين دو متفکر در فراهم نمودن زمينة رشد علم جامعه‌شناسي پرداخته است.مونتسکيو و روسو، دو متفکر برجستة عصر روشنگري، از جمله فيلسوفاني بوده‌اند که در انديشة آن‌ها، بُعد اجتماعي تحليل پديده‌هاي انساني بسي پررنگ‌تر از هم‌عصرانشان بوده است. بخش اول اين کتاب که به بررسي سهم مونتسکيو در برآمدن علم اجتماعي مي‌پردازد، رسالة دکتري دورکيم به زبان لاتين است که هم‌زمان با نگارش کتاب «دربارة تقسيم کار اجتماعي» به رشتة تحرير درآمده است.بخش دوم کتاب، که بر تفسير کتاب «قرارداد اجتماعي» ژان ژاک روسو تمرکز دارد، درس‌گفتاري است که دورکيم در طول يک ترم تحصيلي در دانشگاه بوردو تدريس کرده است. اين دو بخش به همراه مقدمه‌اي از هنري پي‌ير و مؤخره‌اي از جورج ديوي متن کتاب را تشکيل مي‌دهند. اين کتاب به وضوح بر اهميت ميراث فکري در توليد دانش و برپا کردن انديشة متفکر مؤخر بر شانه‌هاي متفکر متقدم از خود صحه مي‌گذارد، به عبارتي ديگر، خواننده با مطالعه اين کتاب متوجه اين امر مي‌شود که انديشه‌هاي دورکيم تا چه اندازه متأثر از انديشه‌هاي اجتماعي مونتسکيو و به‌خصوص ژان ژاک روسو بوده است.