کتاب ماهی سیاه کوچولو نوشته‌ی صمد بهرنگی است که در سال 1346 توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر و در سال 1347 به عنوان کتاب برگزیده‌ی کودک انتخاب شد. این کتاب به بسیاری از زبان‌های جهان ترجمه شده و زبان نمادین آن الهام بخش بسیاری از نویسندگان و شاعران مختلف بوده است. ماهی سیاه کوچولو داستانی ساده و قابل درک دارد و اگرچه بسیاری آن را مناسب برای کودکان می‌دانند، اما بهرنگی در پسِ این داستان ساده، به بیان مسائل و موضوعات اجتماعی دوران خودش پرداخته است. خلاصه داستان ماهی سیاه کوچولو داستان ماهی کوچکی که به عشق دیدن دریا و شناختن دنیای پیرامونش، از خانواده و دوستانش جدا می‌شود و به سفر می‌رود. او مطمئن است که دنیا، چیزی فراتر از جایی است که زندگی می‌کند، اما کسی متوجه حرف‌های او نمی‌شود. او راهی دراز و پرخطر را طی می‌کند و بالاخره به دریا می‌رسد اما نمی‌داند که خطر همه جا وجود دارد و شکار یک مرغ ماهی‌خوار می‌شود. شجاعت و شهامت ماهی سیاه کوچولو در سفرش، نقطه‌ی محوری داستان است. این کتاب پس از انتشار به عنوان یک داستان سیاسی معرفی شد و بسیاری آن را نزدیک به ایده‌های سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران می‌دانستند. درباره‌ی نویسنده صمد بهرنگی نویسنده، مترجم، منتقد اجتماعی و پژوهش‌گر فولکلور آذربایجانی بود که آثار ماندگاری از خود برجای گذاشت. معروف‌ترین کتاب او ماهی سیاه کوچولو نام دارد که با تصویرگری فرشید مثقالی جایزه براتیسلاوا را از آنِ خود کرده است. بهرنگی با خلق آثار برجسته، تبدیل به چهره‌ای ماندگار در ادبیات معاصر فارسی شد. از آثار مطرح او می‌توان به الدوز و کلاغ‌ها، قصه‌های صمد بهرنگی، کچل کفتر باز، پوست نارنج و... اشاره کرد.