مثنوي سير‌العبادالي‌المعاد منظومه‌اي عرفاني است که شرح تکامل روح انسان را نشان مي‌دهد. شاعر در اين مثنوي موضوعي فلسفي را با مدح (مدح نه به گونه اي که در اشعار شعراي مديحه گو سراغ داريم) ممدوح که او را نمونه انسان کامل مي‌داند، همراه کرده و براي بيان مطلب، بعد از مقدمه و طرح موضوع اصلي (مراحل رشد روح) به مدح وارد شده است... اين منظومه به طور کلي درباره وجود خاکي انسان است که بعد از طي مدارج رشد تا مرحله بيداري بالا مي‌رود.