شخصيتي كه احوال و آثار و افكار و گفتگو و كردار والاي او در اين كتاب مورد تحقيق و بررسي قرار مي‌گيرد يكي از چهره‌هاي بسيار استثنايي و نادر بشري است كه در آزادانديشي جهاني و وسعت‌نظر انساني و تفكر والاي عرفاني ممتاز بوده و كمتر مانندي براي وي در بين افراد بشر به‌ويژه در بين ايرانيان بعد از اسلام مي توان يافت. اين شخصيت ممتاز و استثنايي و كم نظير ايراني بايزيد بسطامي عارف بزرگ قرن دوم و سوم هجري است كه عارفان و دانشمندان و شاعران و متفكران ايراني و اسلامي او را؛ سلطان‌العارفين، برهان‌الموحدين، مراد‌السالكين، برهان‌المحققين، حجه‌الخلايق، مرشدالسالكين، ناميده‌اند.