سرچشمة تصوف را برخی در هند و ادیان کهن آن، و بعضی در ادیان ایران باستان از مهر، میترا، آئین بهی و زردشتی می‌جویند. عده‌ای نیز عقاید صوفیه را تلفیقی از همة این موارد با اسلام می‌دانند. مطالب کتاب حاضر، یادداشت‌های مرحوم سعید نفیسی دربارة تاریخ تصوف، و همچنین یادداشت‌های شاگردان وی در این باره است. در کتاب مباحثی چون آثار تعلیمات بودایی در فرهنگ ایرانی، تصوف ایرانی از دیدگاه فلسفی، نفوذ مانویان در تصوف، و تاثیر تعلیمات یهود و نصارا و یونانیان در تصوف مطرح می‌شود. نگارنده در بخش‌هایی از کتاب به طریقت، شریعت و کتاب‌های مهم صوفیه در ایران پرداخته و سماع، تصوف و آداب صوفیه را بررسی کرده است. قسمتی از کتاب به سلسله نسب فرقه‌های تصوف ایران و هند و طریقة ملامتیان اختصاص دارد