نمونه‌اي کلاسيک از رمان تربيتي. کتاب "سال‌هاي شاگردي ويلهلم مايستر"، با عنوان اصلي Wilhelm Meisters Lehrjahre، از رمان‌هاي مهم و تأثيرگذارِ يوهان وُلفگانگ فون گوته و از اولين نمونه‌هاي رمان تربيتي است. کتاب "سال‌هاي شاگردي ويلهلم مايستر" رماني با درونمايه‌هاي فلسفي و عاشقانه و همچنين رماني درباري تئاتر است. گوته در اين رمان تصويري از اروپاي عصر خود به دست مي‌دهد و نيز، آن‌گونه که خاصّ رمان‌هاي تربيتي است، مراحل سيرِ تکامل روحي يک شخصيت را، از خامي تا پختگي، ترسيم مي‌کند. اهميت و جايگاه و تأثير کتاب "سال‌هاي شاگردي ويلهلم مايستر" تا آن‌جاست که آرتور شوپنهاور، فيلسوف بزرگ آلماني، از آن به‌عنوان يکي از چهار رمان ماندگار و جاودانه ياد کرده است. کتاب "سال‌هاي شاگردي ويلهلم مايستر"، چنانکه در مؤخري امير معدني‌پور بر ترجمي فارسي اين رمان اشاره شده، دومين رمان تربيتي تاريخ رمان است. اين رمان، الگويي براي نويسندگان پس از گوته در نوشتن رمان تربيتي بوده است. متن اصلي کتاب "سال‌هاي شاگردي ويلهلم مايستر" اولين بار در سال 1796، يعني اواخر قرن هجدهم، به چاپ رسيد. اين رمان، که گوته سال‌هاي زيادي روي آن کار کرد، هم بازتاب‌دهندي مباحث و دغدغه‌هاي فکري و فلسفي مهم زماني خود است و هم مسائلي بنيادين و همه‌زماني و همه‌جايي را پيش مي‌کشد و از همين رو مخاطب امروزي نيز مي‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. کتاب "سال‌هاي شاگردي ويلهلم مايستر"، چنانکه پيش‌تر اشاره شد، رماني درباري تئاتر هم هست. تئاتر در اين رمان نقشي محوري و جايگاهي ويژه دارد .