فيلسوف بزرگ ايراني ابوالعباس محمد ايرانشهري که در قرن سوم هجري مي‌زيست معتقد بود که ايران همانند هر تمدن و فرهنگ ديگري بايد دين و فلسفه‌ي خاص خود را داشته باشد. او در عين حال که حضرت محمد (ص) را پيامبر الهي و قرآن را کتابي آسماني مي‌دانست، دين محمد (ص) و کتاب قرآن را مختص اعراب مي‌انگاشت و مي‌پنداشت که ايرانشهر هم بايد دين و فلسفه‌ي زندگي خاص خود را که به زبان ملي ايرانيان بيان شده بود داشته باشد. ايرانشهري چندين کتاب فلسفي-ديني هم به زبان پارسي نوشت که متأسفانه هيچ‌يک از آن‌ها به دست ما نرسيده است. اما نگاهي که ايرانشهري به فرهنگ و معنويت ايران داشت هيچ‌گاه از بين نرفت. همين نگاه بود که به‌نحو احسن در آثار نظم و نثر بزرگان ايران، از خود ابوالعباس ايرانشهري و محمد زکرياي رازي و ابوالقاسم فردوسي گرفته تا سعدي و حافظ و جامي و حتي معاصران ما انعکاس يافته و مقالات و نقدهاي اين مجموعه نيز با الهام گرفتن از آن نوشته شده است.