کتاب حاضر مروری بر تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی است و تلاش شده تا از سرفصل‌های مصوب درس تاریخ فرهنگ و تمدن تبعیت گردد. اساس زمانی نوشتار حاضر از زمان آغاز اسلام تا سال 148 ه.ق یعنی ابتدای حکومت عباسیان است و انحطاط تدریجی از این دوره آغاز و به سال 656 ه.ق (سال حمله مغولان به دنیای اسلام) پایان می‌پذیرد.