كتاب حاضر مروري بر تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي است و تلاش شده تا از سرفصل‌هاي مصوب درس تاريخ فرهنگ و تمدن تبعيت گردد. اساس زماني نوشتار حاضر از زمان آغاز اسلام تا سال 148 ه.ق يعني ابتداي حكومت عباسيان است و انحطاط تدريجي از اين دوره آغاز و به سال 656 ه.ق (سال حمله مغولان به دنياي اسلام) پايان مي‌پذيرد.