دورنمات نويسنده‌اي فيلسوف‌مسلك است. از اين‌رو به همه‌ي رمان‌هايش - حتي اگر جنايي باشند - شمه‌اي از جامعه‌شناسي مي‌دهد؛ از اين دست رمان‌هاي اوست: قول و قاضي و جلادش. ولي رمان حاضر، بيش‌تر يك تمثيل طنزآميز است؛ لطيفه‌ي كارمندي خرده‌پا كه در پي خوشبختي خود مي‌گردد، البته به حق. اما چون سالم و ساده‌لوح است، اين ساده‌لوحي مي‌رود كه كار دست‌اش بدهد. نقد اجتماعي دونمارت هيچ تعارف و ترحمي نمي‌شناسد، با اين حال شادابي را از اين رمان نمي‌گيرد. او پس از پايان تلخ اول، پاياني دوم به آن پيوست مي‌كند؛ بديهي است اين‌بار پاياني خوش، هر چند صرفا به‌عنوان دل‌خوش كند. باغ وجود اين، حكمت انسان دوستانه‌ي او پرده‌هاي اين داستان را تسلي دل‌نشين اخلاقي بي‌بهره نمي‌گذارد.