سرِبي شام زمين گذاشتن بسي رنچ‌آوار است، اما بدتر از آن اين است که آدم نداند کجا بخوابد. گرَنگوار چنين وضعي داشت. نه از نان خبري بود نه از مأوا. براي رفع اين نيازها به هر سو مي‌شتافت، اما بي‌نتيجه بود. از ديرباز اين حقيقت را دريافته بود که ژوپيتر انسان را به اکراه آفريده و سرنوشت مرد فرزانه به گونه‌اي است که اصول و عقايدش راه به جايي نمي‌برند. اما هرگز اين‌گونه درتنگنا نمانده بود. صداي معده‌اش را مي‌شنيد و احساس مي‌کرد که سرنوشت به ناحق با اصول و عقايدش سر ناسازگاري دارد. قهرمان راستين اين اثر کليساي نتردام پاريس است. اين بنا، که ساخت آن از 1163 تا 1345 به طول انجاميد، از مهم‌ترين آثار گوتيک در فرانسه است، سبکي که هوگو علاقه خاصي به آن داشت. زماني که هوگو اقدام به نگارش اين اثر کرد شيوه‌هاي نوين معماري جايگزين شيوه معماري گوتيک مي‌شد و اين کليساي جامع چنان رو به ويراني بود که برخي مسئولان شهر قصد تخريب کامل آن را داشتند. اما هوگو، که ستايشگر اين بنا بود، با نگارش اين اثر ارزش و اعتبار آن را به مردم خاطرنشان ساخت. از پيشگفتار مترجم