اين كتاب را مي‌توان يكي از مهم‌ترين تاليفات جلال ستاري در زمينه نقد انديشه سياسي ايراني و اسلامي دانست. او با هدف رديابي علل انحطاط فرهنگ و علم در ايران، شكل‌گيري حكومت متمركز ديني و فرهنگ دولتي در دوره غزنوي و بالاخص فعاليت‌ها و انديشه‌هاي خواجه نظام‌الملك را بررسي كرده است. او مي‌نويسد، اگر اعتلاي فرهنگ اسلامي در عهده‌ي به ظهور رسيد كه جامعه اسلامي به اقتضاي پويايي خاص خود، به مذاهب و متفكرين گوناگون مجال ظهور و بروز مي‌داد، توقف و سكون در علوم، از زماني آغاز شد كه معتصبين، از قرن چهارم به بعد، مخالف آشكار با اهل نظر و فلاسفه را آغاز كردند و خواجه نظام‌الملك با در پيش گرفتن رويكرد تمركزگراي دولتي نقش بارزي در اين ركود ايفا كرد.