لئو نيكولاويچ تولستوي همواره دستخوش اضطراب عظيم و استثنايي بود تا هر لحظه مشخص كند كه كجاي اين جهان قرار دارد. تمام زندگي‌اش وقف آن بود كه موضع خودش را بجويد و تبيين كند. اين كه گفته‌اند مسئله تولستوي از همان اول تولستوي بوده است سخن بي‌وجهي نيست. هسته‌ي تمام جهد و جست‌و‌جوهايش در خود او جاي داشت و كارش تا واپسين دم آن بود كه بكوشد تا موضع خود را در برابر هر حمله‌اي تزلزل‌ناپذير سازد؛ حمله مه از رهگذر انتقاد ديگرانبلكه از رهگذز شك‌ها و ترديدهاي خودش....
