در نمایشنامه گوگول با استفاده از از موضوعی نسبتا ساده نمایندگان ادارات مختلف یک شهر را در کنار هم گرد ‌آورده و کاستی‌های اخلاقی ‌آنان را به سخره می‌گیرد: خبر ‌آمدن یک بازرس به شهری دور‌افتاده شهردار را به هراس می‌اندازد و او با جمع کردن مسئولان ادارات مختلف می‌کوشند سر شکلی به اوضاع ‌آشفته شهر بدهد و برای پنهان کردن نابسامانیها و تخلفات خود و هم‌قطارانش تدبیری بیندیشد. از سوی دیگر مردم شهر نیز با خبردار شدن از ‌آمدن بازرسی به صرافت میافتند تا به هر وسیله اعتراض و دادخواهی خود را از شهردار به گوش بازرس برسانند...