دومين دفتر اين مجموعه به آثاري از نويسندگان كشورهاي روماني، لهستان، مجارستان و يوگسلاوي، داراي مردماني از نژادهاي متفاوت و روحيه‌هاي گوناگون، ولي سرنوشت‌هاي كم و بيش يكسان و همانند ديگر كشورهاي اروپاي شرقي، اختصاص يافته است. همه گرفتار قيدهاي همسايگان مقتدر، (اتريش - مجار، روسيه، عثماني) كمتر زماني از آرامش برخوردار بوده‌اند. روماني پيوسته تحت سلطه همسايه‌اي قرار مي‌گيرد. تقسيم‌هاي چندگانه لهستان بر همه شناخته شده است. مجارستان ديرزماني جزء جدايي‌ناپذير اتريش مقتدر است. يوگسلاوي پس از جنگ جهاني اول از تركيب اجباري پاره‌هايي نامتجانس پديد مي‌آيد و سرانجام به همان پاره تقسيم مي‌شود. داستان‌هاي نويسندگان اين خطه‌ها نيز با شرايط اجتماعي - سياسي ديار خود بيگانه نيستند و چه از دوران‌هاي گذشته و چه از دوران معاصر حكايت‌ها دارند...