کتاب مونتسکيو؛ سياست و تاريخ از نخستين متون پژوهشي آلتوسر در حوزه انديشه سياسي است که در زمان حياتش منتشر شد و از جزم انديشي بسياري هم عصرانش به دور بود مقصود آلتوسر نه دفاع از مونتسکيو و نه بازگشت به او، بلکه کشف انديشه و روش متفکري است که کاشف وادي غيرايدئاليستي تاريخ است و در نهايت چيزي جز بازگشت به سرزمين خويش در سر ندارد. آلتوسر از روش انقلابي مونتسکيو مي آغازد، روشي که در پي استخراج قوانين از واقعيت هاست و نه از ذوات چراکه مونتسکيو از قضاوت «آنچه هست» براساس آنچه بايد «باشد امتناع ميکند و فقط ميخواهد به وجوب واقعي تاريخ صورت قانونش را اعطا کند و اين قانون را از گوناگوني واقعيت ها و تنوع آنها بيرون بکشد. جمهوري پادشاهي و استبداد کجاي تاريخ ايستاده اند و «اصل» و «طبيعت» مميز آنها چيست؟ آلتوسر نظريه تفکيک قوا را افسانه مي پندارد و نشان ميدهد در آثار مونتسکيو بحث بر سر ترکيب نيروهاست نه تفکيک قوا در نهايت آلتوسر با رد ايده تعلقات بورژوايي مونتسکيو او را نماينده شورشي اشرافيت ميداند که فقط ميخواست طبقه اشراف را در چارچوب حقوق کهنه اش از نو سامان دهد.