آگاهي انسان نسبت به امور و حوادث جهان به ميزان پيشرفت علمي اوست. گر چه در مباني علوم حتي در رياضيات، مشكلاتي است كه تاكنون مرتفع نشده است با اين همه ميزان قضاوت و پيش‌بيني انسان در رويدادهاي جهان، قوانين شناخته‌اي است كه بر اصل عليت مستقر است. حوزه حكومت اين اصل فقط در پديده‌ها (فنومن‌ها) است و در هستي و وجود حاكم نيست. هرچه اطلاع انسان نسبت به پديده‌هاي جهان گسترده شود، وسع نظر او در پيش‌بيني‌هاي خود فراخ‌تر مي‌شود.