پنج نويسنده‌ي دوران اتحاد شوروي، با اندکي رواداري درباره‌ي بانو داستايفسکي، به‌دنبال راز سربه‌مهر پنج نويسنده‌ي دوران روسيه‌ي تزاري، به پژوهشي پيگيرانه و عميق، آن هم نه در قالبي خشک و عبوس بلکه در ظرفي اديبانه، رنگين و شورانگيز، که نام داستان‌پژوهي سزاوار آن است؛ دست زده‌اند. در نخستين داستان‌پژوهي، يوري تنيانف (1894-1943)، نويسنده‌ي رمان‌هاي تاريخي و روانکاو برجسته‌ي شوروي، مي‌کوشد از راز سربه‌مهر الکساندر سرگيويچ پوشکين (1799-1837)، شاعر، نويسنده و آزادي‌خواه بزرگ روسيه به بانويي ناشناس رمزگشايي کند. موضوع دومين داستان‌پژوهي اين کتاب رمزگشايي از راز سربه‌‌مهر ميخائيل لرمانتوف (1814-1841)، شاعر، نويسنده و آزادي‌خواه نامدار روسيه است. سومين داستان‌پژوهي اين کتاب، پژوهش کتابخانه‌اي يا ميداني نيست، بلکه گشت‌وگذاري است در سير خاطرات و يادمانده‌‌ها. اين بار اين بانو آنا گرگوريونا داستايفسکي (1846-1918)، همسر و رفيق فيودور ميخائيلويچ داستايفسکي (1821-1881) است که در يک سفر دروني، از راز سربه‌مهري پرده برمي‌دارد که به عشق جاودان و پرشور آناي بيست‌ساله و داستايفسکي چهل‌‌وپنج‌ساله فراروييد. چهارمين داستان‌پژوهي اين کتابِ به‌راستي دلپذير، به لئونيد گروسمان (1888-1965)، دانشمند و نويسنده‌ي معروف اتحاد شوروي تعلق دارد که از شهرتي جهاني برخوردار است. موضوع پژوهش‌هاي گروسمان بسيار وسيع است: پوشکين، داستايفسکي، چخوف، تولستوي، شچدرين، ولتر، بالزاک و برخي بزرگان تئاتر روسيه. افزون‌براين، گروسمان داستان‌نويسي برجسته هم هست و چندين اثر مهم در حوزه‌ي رمان تاريخي آفريده است. داستان‌پژوهي گروسمان با عنوان، عشق نينا زارچنايا، از راز سربه‌مهر عشق ليديا استاخيونا ميزينووا، خواننده، پيانيست و بازيگر تئاتر، به آنتوان چخوف (1860-1904) رمزگشايي مي‌کند؛ عشقي که چخوف هرگز به آن پاسخ مثبت نداد، اما همواره آن را در قلب خويش با احترام فراوان پاس داشت. اما آخرين داستان‌پژوهي را ماکسيم گورکي (1868-1946) خالق آثاري چون مادر، آرتامانوف‌ها، زندگاني کليم سامگين و نمايشنامه‌هايي چون در اعماق و دشمنان درباره‌ي لئو تولستوي (1828-1910) بر قلم جاري کرده است. خود اين بخش به دو قسمت تقسيم مي‌شود: بخش نخست، يادداشت‌هايي است که گورکي پس از ديدارهايي که با تولستوي داشته، بر قلم آورده است و نمي‌توان آن را نوشتاري ادبي انگاشت، اما بخش دوم متني است به نام «نامه» که پس از آنکه تولستوي ياسنا پوليانا را ترک کرد و در يک ايستگاه قطار درگذشت، نوشته شده است. اين نامه، داستان‌پژوهي ژرف‌انديشانه است به قلم ماکسيم گورکي.