در مقالات حاضر، مناسبات دين و سياست از منظر تحولات مفهومي و همچنين مناسبات دو نهاد دين و دولت از لحاظ تحولات تاريخي در طول تاريخ تمدن اسلامي مورد مطالعه قرار گرفته است. بدين منظور، در طي چند مقاله، بستر تاريخي شکل‌گيري مفهوم اصلي انديشه‌ي سياسي اسلامي، به‌ويژه در افق ديدگاه‌هاي فقهي و کلامي، مورد بحث قرار گرفته و مناسبات ميان امت/جماعت با نهادهاي متحول و متفاوت قدرت‌هاي سياسي و ديني به بحث گذاشته شده و به‌ويژه مناسبات نهاد علما/فقها با قدرت سياسي (خليفه/سلطان) در دوره‌هاي مختلف از تاريخ خاندان‌هاي حکومتگر در ايران، عراق، شامات، مصر و آسياي صغير/عثماني بررسي شده است. همچنين زمينه‌هاي مفهومي و تئوريک مناسبات دين و دولت در تمدن اسلامي و زمينه‌ها و دامنه‌هاي تأثير انديشه‌ي سياسي ايرانشهري/ايران عصر ساساني بر انديشه‌ي سياسي اسلامي بازخواني شده است.