زماني كه آنتونيو گرامشي در 8 نوامبر 1926 در رم دستگير شد، همسرش يوليا تازه فرزند دوم‌شان را به دنيا آورده بود. گرامشي در زمان دستگيري نماينده‌ي حزب كمونيست ايتاليا بود و دستگيري او و شماري از همكارانش با نقض مصونيت پارلماني آن‌ها انجام شد كه گام تازه‌اي در تحميل حكومت فاشيستي ايتاليا شمرده مي‌شد... چندين ماه بعد او را به ميلان منتقل كردند تا در دادگاه ويژه‌ي دفاع از كشور به محكوميت‌اش رسيدگي شود. محاكمه‌ي گرامشي در اين دادگاه بيش از يك سال، تا اواخر مه 1928، به درازا كشيد و در 4 ژوئن همان سال به بيست سال زندان محكوم شد... در همين دوران انتظار براي محاكمه در ميلان بود كه گرامشي طرح نخست خود را براي آن‌چه دفترهاي زندان نام گرفت شكل داد... با اين همه، مدتي طول كشيد تا اين يا هر طرحي را درباره‌ي كار فكري به بوته‌ي عمل گذارد. در 8 فوريه‌ي 1929 كار را بر روي نخستين دفترش آغاز كرد... آن شكل از توليد فرهنگي كه گرامشي در دفترها بيش‌ترين توجه خود را معطوف به آن كرد ادبيات است. با اين همه، ادبيات نه در قالب آثار عظيم ابدي، بلكه اغلب در بستر قرائت و جذب آن در فرهنگ‌ها و تاريخچه‌هاي ويژه به تصوير كشيده شده مي‌شود... اما چشم‌گيرتر از دست‌اندازي‌هاي گاه‌ و بي‌گاهش به جهان ادبيات تراز اول و تحقيق ادبي‌اش، درگيري پي‌گيرانه‌اش با ادبيات عامه‌پسند، توليد و اشاعه‌ي آن بود. رويكرد او تاريخي بود و هميشه مي‌كوشيد تا توليد ادبي را به فرايند تاريخي‌اي مربوط كند كه آن را توليد كرده و در آن سهيم بوده است. هم‌چنين اين رويكرد سياسي بود، تا حدي كه در سراسر تأملاتش درباره‌ي ادبيات حضور داشت و فرهنگ رشته‌ي پنهان مسئله‌ي سياسي ناگفته‌اي بود... در اوخر 1932، حكم گرامشي از بيست سال به دوازده سال تخفيف يافت... سرانجام، در آوريل 1937، محكوميت زندانش پايان يافت؛ اما در 25 آوريل دچار خونريزي مغزي شد و دو روز بعد مرد.