اين كتاب شرح جهش جانانه و جنون‌آميز جان جوان‌مردي است كه پيش از آنكه صبح معرفت از مشرق سرش بردمد و شمس عشق در افق اقبالش طالع شود، زاهدي با ترس، سجاده‌نشيني با وقار، شيخي زيرك، مرده‌اي گريان و شمع جمع منبلان بود و وقتي در چنگال شيري شيخ‌گير افتاد و دولت عشق را نصيب برد، زنده‌اي خندان، عاشقي پران، يوسفي يوسف‌زاينده و آفتابي بي‌سايه شد و اين همه را وامدار آن بود كه دليرانه و كريمانه و فارغ از بندگي و سلطنت و شريعت و ملت تن به قضاي عشق داد و پا در قماري عاشقانه نهاد و سرخوش از باختن و فارغ از بردن، خان و مان خود را به سيل تند عشق سپرد و ديوانه عشق ديوانه و اماره نفس اماره گشت.