با مطالعه‌ي منابع تاريخي و متون ادبي که ما را در شناخت اجتماعات دوران ميانه ياري مي‌دهند، تصويري شگفت‌انگيز از شبکه‌هاي همياري اجتماعي به‌دست مي‌آيد که چه در غرب مسيحي و چه در شرق اسلامي، با تکيه بر آداب اخلاقي و سنن آن جوامع شکل گرفته بودند: جوانمردان شمشير (در غرب شواليه‌ها و در شرق اياران/ عيّاران)؛ جوانمردان عبادتگاه (در غرب ديرنشينان و در شرق اهالي خانقاه‌ها)؛ و جوانمردان اصناف (در غرب اتحاديه‌هاي پيشه‌وران و بازرگانان و در شرق اصناف و انجمن‌هاي فتوّت). اين شبکه‌هاي همياري غالبا مستقل از حکومت‌ها فعاليت داشتند و شايد به‌يُمن وجود آن‌ها بود که با تداول قدرت و رفت و آمد سلسله‌هاي پادشاهان و اميران و جابجايي کانون‌هاي قدرت سياسي، انسجام و موجوديت جوامع کم‌تر دچار تزلزل مي‌شد.