کتاب حاضر فصلي است در بيان خلقت از رساله‌ي جسمانيات و طبيعيات در کيفيت تکوين حيوانات و بيان اصناف آن‌ها. اين کتاب در مجموع رساله بيست و دوم از رسائل اخوان الصفاست. در اين رساله همه‌ي حيوانات از دد و دام و حوش و طيور و حشرات، که از ستم آدميان سخت به‌جان آمده‌اند، نزد پادشاه پريان به دادخواهي آمده‌اند. نماينده و وکيل هر صنف سرگذشت محنت‌آلود خود را با عباراتي فصيح و مستدل بيان مي‌کند، پادشاه پريان براي بررسي ادعاي آن‌ها به سخن‌شان نيک گوش مي‌دهد و با ديگران راي مي‌زند و نظر و راي هر يک از نزديکان خود را مي‌پرسد. آدمياني هم که در محکمه حاضرند حقانيت خود را در تسخير حيوانات و برتري خود بر آنان بيان مي‌کنند. محکمه سرانجام راي خود را مي‌دهد.