درباره‌‌ی تاملات

حدود دوهزار و پانصد سال قبل، افلاطون (فيلسوف مشهور يوناني) در کتاب معروف جمهور، به مخالفت با نظام دموکراتيک آن دوران آتن پرداخت و نظامي سياسي-طبقاتي پايه‌گذاري کرد که امروزه با آريستوکراسي مي‌شناسيمش. در‌اريستوکراسي افلاطوني، بالاترين مقام حکومت نه يک شاه، که يک «فيلسوف-شاه» بود. کسي که به واسطه‌ي آموزش‌هاي بسيار در طول زندگي، به مرتبه‌اي از فضيلت‌خواهي رسيده بود که هرگز تصميمي خطا نمي‌گرفت. گرچه اين ايده نيز منتقدان جدي خود را دارد، اما يکي از پادشاهاني که چند قرن بعد نمودي دقيق از نظام افلاطوني شد، مارکوس اورليوس، پادشاه روم بود. او که عاشق فلسفه بود و دوست داشت فيلسوف شود، پس از عموي خود به پادشاهي رسيد و در سراسر دوران حکومتش تصويري از يک فيلسوف-شاه رقم زد. کتاب تاملات، که در چند بخش نوشته شده و هر بخش شامل نوشته‌هايي عمدتن کوتاه است، محصول بخش فلسفي ذهن اورليوس است. مارکوس اورليوس خود از شيفتگان سقراط و افلاطون بود و از طرفي ديگر به فيلسوفان رواقي نظير زنون علاقه‌ي جدي داشت. رواقيون تا حدودي به اتفاقات بيروني جهان بي‌اعتنا هستند و معتقدند بايد اراده‌ي دروني انسان تقويت گردد. بنابراين در برابر شهوت‌هاي جنسي، ثروت، سوگ، قدرت، و همه‌ي چيزهايي از اين دست خود را مقاوم مي‌کنند و انسان را به شکل يک کل واحد مي‌بينند، جداي از هر قوم و نژاد و جنسيتي. اين شايد عجيب‌ترين مکتب فکري‌اي باشد که يک پادشاه مي‌تواند به آن معتقد باشد. پادشاهي که در عين انزواي اجتماعي به خاطر تفاوت‌هاي فکري‌اش با توحش و جنون قدرتي که از کسي در جايگاه او انتظار مي‌رود، مورد احترام تمامي دوستان و دشمنان خويش است. پادشاهي خوش‌نام و متفکر، که در سال‌هايي طولاني در ميانه‌ي ميدان نبرد با دشمنان، روزها به جنگ مشغول است و شب‌ها در کنار خيمه و بارگاه‌اش، شايد زير نور کم‌سوي شمعي، وقتي که همه خواب‌اند، «تاملات» فلسفي و انسانيِ عميق‌اش را مي‌نويسد. تاملاتي چنان انساني و عميق که همين حالا نيز پس از گذشت حدود 1900 سال، انتظارداشتن آن‌ها از سردمداران حکومت‌ها عجيب به نظر مي‌رسد! نويسنده‌ي تاملات کيست؟ مارکوس اورليوس آنتونيوس از امپراطوران بزرگ روم است. او يکي از پنج پادشاه مشهور به «پنج امپراتور خوب» و يک فيلسوف رواقي است. وي در 26 آوريل سال 121 ميلادي زاده‌شد. مارک اورل در 17 مارس 180 ميلادي به بيماري تيفوس درگذشت. مارکوس اورليوس نقش برجسته‌اي در آخرين دوره جنگ‌هاي رم عليه پارتها داشت. او کتاب تأملات (به انگليسي: Meditations) را در ميان سال‌هاي 170 تا 180 در حالي که روم در حال جنگ بود، تأليف کرد. موفقيت‌هاي تاملات اين کتاب اورليوس، احترام بسياري از فيلسوفان پس از او را در پي داشته‌است. بهترين ترجمه‌ي تاملات تاملات، توسط عرفان ثابتي (نشر ققنوس) به فارسي برگردانده شده است. کتاب‌هاي مشابه تاملات اگر به اين کتاب علاقه داريد، ممکن است کتاب‌هاي زير را نيز بپسنديد: فلسفه‌اي براي زندگي، تائوت چينگ، فلسفه براي زندگي و ديگر موقعيت‌هاي حساس، در باب حکمت زندگي، فلسفه از آغاز تا امروز.

آخرین محصولات مشاهده شده